Honden leren net als alle andere dieren (en mensen) op basis van leerprincipes. Dat klinkt heel simpel, maar voor veel mensen is het niet duidelijk. Jij wilt natuurlijk twee dingen weten: 1. hoe honden leren en 2. wat ze dan precies leren.
Voor veel baasjes zijn deze twee dingen niet helemaal duidelijk. Als gevolg zien we vaak miscommunicatie tussen honden en eigenaren ontstaan. Vaak wordt er dan gezegd 'ja, die hond is gewoon dom', 'hij is eigenwijs', of 'hij heeft er geen zin in'. Toch is dat meestal niet het geval!
Is het gedrag van een hond aangeleerd?
Niet al het gedrag van een hond is aangeleerd. Bepaald gedrag van je hond is over het algemeen aangeboren. Denk aan gedrag zoals; vee drijven, bewaken en verdedigen, snel en makkelijk blaffen of apporteren. Omdat dit aangeboren gedrag is, is het dus niet alleen een kwestie van opvoeden en trainen!
Het gedrag van een Border Collie als voorbeeld
Een hond, zoals een gemiddelde werklijn Border Collie heeft een sterk instinctief talent voor het drijven van schapen. Een Collie doet dat gewoon van nature. Daar hebben wij als mens zijnde, de hond generatie op generatie op geselecteerd. Die intense behoefte om met schapen te werken van een hond haal je er niet uit doormiddel van opvoeding.
Kan je aangeboren gedrag van je hond afleren?
Wil je houw hond iets afleren wat in zijn genetische afdruk zit? Dan kan dat lastig of zelfs onmogelijk zijn, maar waarom is dat zo moeilijk? Omdat een hond die niet datgene kan en mag doen waar hij eigenlijk voor voorgeprogrammeerd is, sneller probleemgedrag zal ontwikkelen en meestal geen gelukkig leven zal lijden.
Iets afleren is sowieso niet effectief bij dieren, omdat ze het abstract denken niet beheersen. Iets niet doen is geen duidelijk kader voor wat je dan wél moet doen. Voor de eigenaar en trainer dus een punt van omdenken: wat wil je dan WEL dat je hond doet in plaats van het ongewenste gedrag?
Motivatie + prikkel = gedrag
Alle gedrag ontstaat door een combinatie van de "motivatie" van je hond en een "prikkel" die het gedrag in gang zet. De hond die genetisch een enorme drive heeft om schapen te drijven, heeft er de motivatie voor dankzij zijn ouders, grootouders en de generaties daarvoor. De motivatie is dus erfelijk.
De prikkel waardoor dit gedrag tevoorschijn komt? Dat is in dit geval een groep bewegende schapen. Of... Bij gebrek aan schapen, een kind, fietser, scooter, auto... Zonder motivatie en een prikkel treedt het gedrag bij je hond dus niet op.
Stuur het gedrag van je hond bij (bekrachtigen en corrigeren)
Het gedrag van je hond kun je bijsturen doormiddel het gedrag te bekrachtigen of te corrigeren. Door te bekrachtigen neemt gedrag toe. Door te corrigeren neemt het gedrag af. Dit klinkt natuurlijk erg makkelijk.
Je wilt niet dat je hond bijvoorbeeld opspringt. Daarom geef je jouw hond een correctie. Bijvoorbeeld: een knie optrekken of je hond omlaag duwen. Probleem opgelost denk je nu, want het gedrag moet toch afnemen? Klopt! Maar... Wat als het ongewenste gedrag nu niet afneemt, maar toeneemt?
Dat betekent een van deze twee dingen. Namelijk dat je hond datgene wat jij bedoelt als correctie bij het opspringen:
1. Niet als onprettig ervaart
2. Niet begrijpt dat deze correctie iets te maken heeft met het opspringen.
Vier kwadranten model
Gedrag bekrachtigen kan op twee manieren, namelijk met een positieve bekrachtiger of een negatieve bekrachtiging. Gedrag corrigeren kan ook op twee manieren, met een positieve correctie of een negatieve correctie.
Dit is bij veel mensen het deel dat voor de meeste verwarring zorgt. Dat komt omdat we met "positief" bedoelen: dat je in dit stuk alleen iets toevoegt, terwijl met negatief wordt bedoeld dat je iets weghaalt.
Een positieve bekrachtiger is dus: iets fijns toevoegen voor je hond, waardoor hij het gedrag herhaalt. Een positieve correctie betekent: iets onprettigs toevoegen voor je hond, waardoor hij het gedrag niet meer vertoont.
Hoe bepaal je wat voor je hond beloning of straf is?
Dat kun je alleen bepalen door naar het gedrag van je hond te kijken. Blijft je hond opspringen terwijl hem elke keer wegduwt? Dan ziet je hond het wegduwen niet als correctie voor het opspringen.
Dat kan verschillende redenen hebben. Als eerste vindt je hond het duwen misschien juist fijn (stoeien!). Hij gaat dan misschien zelfs meer of harder springen. Het kan ook zijn dat hij naast het springen ook gaat bijten bij een opgetrokken knie. Dan vindt je hond de knie dus wel onprettig, maar hij begrijpt niet dat het is bedoeld om het opspringen te stoppen. In dat geval is er in het brein van je hond geen link tussen jouw correctie en zijn gedrag..
Jouw timing bepaalt wat je hond leert
Timing is ontzettend belangrijk als je jouw hond iets wilt leren. De bekrachtiger of straf moet wel voor je hond te koppelen zijn aan datgene wat jij hem wilt aanleren. Een goed voorbeeld dat je jouw hond wilt leren om te blijven zitten.
Je geeft het commando 'zit' en je hond gaat zitten. Jij gaat met je hand naar je jaszak om een koekje te pakken, want je hond zat. Je pakt het koekje, je hond staat op en jij geeft hem het koekje.
Jij dacht dat je de 'zit' beloonde, maar je hond kan juist denken dat je het gedrag 'opstaan' beloonde. Hij kan dus steeds sneller gaan staan vanuit de zit.
Wat leert je hond eigenlijk?
Als je dan vervolgens een beetje gefrustreerd wordt, want blijven zitten wordt steeds moeilijker, ga je misschien je hond corrigeren. Een beetje druk op de riem, 'blijf nou eens zitten zeg!', een tikkeltje mopperen, je kent het denk ik wel.... Wat leert je hond dan?
Eigenlijk leert hij dat jij een beetje onvoorspelbaar bent, Hij wordt misschien wat onzekerder of hij raakt ook geïrriteerd en zijn motivatie om met jou samen te werken neemt af.
Als je dus denkt "mijn hond doet niet wat ik wil", kijk dan eerst heel kritisch naar je eigen kwaliteiten als de leraar van je hond zijnde. Dat bepaalt grotendeels hoe goed je hond iets kan leren.... Ja, dat is confronterend, ik weet het.
De gedragsketting
Een ander punt waar we vaak niet bij stilstaan is dat een hond ook meerdere dingen aan elkaar kan koppelen. Hij kan als het ware een ketting van gedragingen aanleren. Hier maken we gebruik van bij oefeningen zoals apporteren. Dit is een ketting van gedragingen, namelijk: zitten, naar een voorwerp lopen, het voorwerp oppakken, teruglopen met het voorwerp in de bek en deze afgeven. Een gedragsketting die ik heel vaak zie, is de gedragsketting bij een hond die trekt aan de lijn. De eigenaar van de hond stopt, de hond komt terug bij de eigenaar, de eigenaar geeft een koekje. Voor jouw gevoel beloon je voor het niet trekken, volgens je hond voor het trekken en daarna terugkomen als je stil staat...
"Maar thuis doet hij het wel!'.
Komt dit je bekend voor?
Wat is de rol van "context" in het leerproces van je hond?
Context wil zeggen dat je hond een bepaalde gedraging (bijvoorbeeld liggen) wel thuis kan, maar vraag je het op een treinstation? Dan kan hij het opeens niet.
Je hond is dus niet stout. Hij heeft het gedrag vastgeplakt aan een bepaalde context. Namelijk: de plek waar je het hebt geoefend. In een andere omgevingkan hij het gewoon (nog) niet. Dat kan zijn in een andere "context", zoals: een andere trainer of met een andere hond erbij... Context is een heel breed begrip.
Discrimineren en generaliseren honden?
Sommige honden zijn erg goed in discrimineren. Dat wil zeggen: ze kunnen bijvoorbeeld perfect omgaan met je eigen kat, maar worden helemaal gek bij het zien of ruiken van vreemde katten. Of.. Je kunt je hond perfect vooruit sturen op een eigen veld met een gele pion, maar op een andere plek met een blauwe pion is hij helemaal de kluts kwijt.
Sommige honden zijn juist meesters in het generaliseren. Ze zijn aangevallen door een hond, vervolgens vinden ze alle honden eng en blaffen ze deze weg. Dit heeft dus ook heel veel invloed op hun leerproces.
Trainen met je hond?
Een hond kan alleen datgene doen wat jij hem aan gaat leren of datgene wat er al genetisch in zijn aard zit. Als je hond dus niet kan wandelen zonder te trekken, blijven, of hij doet dingen die jij liever niet ziet.... Denk dan aan wat je nou precies bekrachtigt of corrigeert. Zie je het gedrag van je viervoeter veranderen? Hoe is jouw timing als baasje? In welke context ben je aan het trainen? En.. Is er sprake van een ketting?
Dus, niet meer denken dat je hond koppig, eigenwijs of dom is. Kijk kritisch naar je eigen kwaliteiten als leraar!
Heb je hulp nodig?
Wil je je hond beter leren begrijpen, hulp bij het opvoeden van je puppy, of met training van je puber of herplaatser.
Loop je tegen een bepaald probleem aan bij je hond? Of wil je leren hoe je samen met je hond veel meer plezier kunt hebben?
Wij hebben bij LOCA een ruime keuze in online hondencursussen.
Online hondencursus
Je krijgt uitleg per cursuspagina en categorie. Zo weet je altijd zeker weet dat je de juiste cursus kiest. Dit is het uitgebreide online hondencursus overzicht van onze online hondenschool. Liever socializen of 1-op-1 hulp bij de cursussen die je volgt?
Sluit je aan bij onze gezellige en leerzame online hondenclubs waar je je echt thuis voelt
De Soulmates Club is dé perfecte plek om te starten als je een (nog) betere relatie wilt met je hond.
Ontdek hoe je die magische connectie met je hond krijgt waarna alles gewoon makkelijk gaat.
En natuurlijk vind je in de Soulmates Club veel gelijkgestemde baasjes om mee te connecten.
Dan hebben we nog de exclusieve LOCA Club (de deuren van deze Club gaan maar een paar keer per jaar open), dé plek die in het teken staat van fun, sport, spel en waar je nog veel meer kunt leren over honden. Waar je onbeperkt persoonlijke begeleiding krijgt bij problemen, vragen, en de opvoeding van je hond
Dit is de plek waar je ook wandel- en trainingsmaatjes kunt ontmoeten, regelmatig gratis webinars kunt volgen, challenges, workshops en nog veel meer!
Hulp nodig?
Loop je tegen een bepaald probleem aan bij je hond? Of zoek je een online cursus om meer plezier met je hond te hebben, de gehoorzaamheid te verbeteren, of om te sporten met je hond?
Wij hebben bij LOCA een ruime keuze aan online hondencursussen en de mogelijkheid om via Zoom 1-op-1 begeleiding te krijgen of individuele begeleiding in combinatie met een van onze gedragscursussen Bekijk ons cursusaanbod hier.
Deze blog delen?
We hebben deze blog geschreven om zoveel mogelijk kennis met hondenbezitters te delen.
We willen ervoor zorgen dat zoveel mogelijk honden de best mogelijke band met hun baas krijgen. Onze missie is het vergroten van het hondenwelzijn door het delen van kennis en om hondenbezitters met elkaar in contact te laten komen.
We vinden het daarom helemaal geweldig als je deze blog deelt via onderstaande knoppen.
Kopiëren en plakken van deze blog of delen ervan gebruiken mag niet zonder toestemming
