Honden leren net als alle andere dieren, en ook mensen, door leerprincipes. Klinkt heel simpel, maar toch is het niet voor iedereen even duidelijk hoe honden leren en wat ze dan precies leren.
Daarom zien we vaak wat miscommunicatie tussen honden en mensen. Vaak wordt er dan gezegd 'ja, die hond is gewoon dom', 'hij is eigenwijs', of 'hij heeft er geen zin in'. Toch is dat meestal niet het geval!
Geleerd of niet?
Niet alle gedrag bij een hond is aangeleerd. Bepaald gedrag, zoals vee drijven, bewaken en verdedigen, snel en makkelijk blaffen of apporteren, is vaak ook aangeboren. Het is dus niet alleen maar een kwestie van opvoeden en trainen!
Een hond, zoals een gemiddelde werklijn border collie met een sterk instinctief talent voor het drijven van schapen, doet dat gewoon van nature. Daar hebben wij als mens generatie op generatie op geselecteerd. En die intense behoefte om met schapen te werken, kun je er dus niet uithalen door opvoeding.
Iets afleren?
Iets afleren wat in de genetische afdruk van je hond zit, is dus lastig, zo niet onmogelijk. Een hond die niet datgene kan en mag doen waar hij eigenlijk op voorgeprogrammeerd is, zal sneller probleemgedrag ontwikkelen en een niet erg gelukkig leven lijden.
Iets afleren is sowieso niet effectief bij dieren, omdat ze het abstract denken niet beheersen. Iets niet doen is geen duidelijk kader voor wat je dan wél moet doen. Voor de eigenaar en trainer dus een punt van omdenken: wat wil je dan WEL dat je hond doet in plaats van het ongewenste gedrag?
Motivatie
Alle gedrag ontstaat door motivatie en een prikkel die het gedrag in gang zet. De hond die genetisch een enorme drive heeft om schapen te drijven, heeft er de motivatie voor door zijn ouders, grootouders en de generaties daarvoor. De motivatie is dus erfelijk.
De prikkel waardoor dit gedrag tevoorschijn komt, is een groep bewegende schapen, of bij gebrek aan schapen, een kind, fietser, scooter, auto... Zonder motivatie en prikkel treedt gedrag dus niet op.
Bekrachtigen en corrigeren
Gedrag kun je bijsturen door te bekrachtigen en te corrigeren. Door te bekrachtigen neemt gedrag toe, en door te corrigeren neemt het gedrag af. Dit klinkt dus erg makkelijk.
Je wilt niet dat je hond bijvoorbeeld opspringt, dus je geeft hem een correctie zoals een knie optrekken of je duwt hem omlaag. Probleem opgelost, want het gedrag moet toch afnemen? Maar wat als het niet afneemt, maar toeneemt?
Dat betekent dat je hond datgene wat jij bedoelt als correctie voor opspringen, óf niet als onprettig ervaart, óf hij begrijpt niet dat deze correctie iets te maken heeft met het opspringen.
Vier kwadranten van leren
Gedrag bekrachtigen kan op twee manieren, namelijk met een positieve bekrachtiger of met negatieve bekrachtiging. Gedrag corrigeren kan met een positieve correctie, of met een negatieve correctie.
Dit is bij veel mensen het deel dat het meeste voor verwarring zorgt, want met positief bedoelen we in dit stuk alleen dat je iets toevoegt, en met negatief dat je iets weghaalt.
Een positieve bekrachtiger is dus iets fijns toevoegen waardoor je hond dat gedrag herhaalt, een positieve correctie is iets onprettigs toevoegen waardoor je hond het gedrag niet meer laat zien.
Hoe bepaal je wat voor je hond beloning of straf is?
Dat kun je dus alleen bepalen door naar het gedrag te kijken. Blijft je hond opspringen ondanks dat je hem elke keer weg duwt, dan ziet je hond het wegduwen niet als correctie voor het opspringen.
Dat kan dan weer verschillende redenen hebben. Misschien vindt je hond het duwen juist fijn (stoeien!) en gaat hij zelfs meer of harder springen. Het kan ook zijn dat hij naast het springen ook gaat bijten bij een opgetrokken knie. Dan vindt je hond de knie dus wel onprettig, maar hij begrijpt niet dat het is bedoeld om het opspringen te stoppen. De link met zijn gedrag is er niet.
Wat wil jij dat je hond leert?
Timing is enorm belangrijk als je je hond iets wilt leren. De bekrachtiger of straf moet wel voor je hond te koppelen zijn aan datgene wat jij hem wilt aanleren. Een goed voorbeeld is als je je hond wilt leren om te blijven zitten.
Je vraagt een 'zit', je hond gaat zitten, jij gaat met je hand naar je jaszak om een koekje te pakken want hij zat, je pakt het koekje, je hond staat op en je geeft hem het koekje.
Jij dacht dat je de 'zit' beloonde, maar je hond kan juist denken dat je het gedrag 'opstaan' beloonde. Hij kan dus steeds sneller gaan staan vanuit de zit.
Wat leert je hond eigenlijk?
Als je dan vervolgens een beetje gefrustreerd wordt, want blijven zitten wordt steeds moeilijker, ga je misschien je hond corrigeren. Een beetje druk op de riem, 'blijf nou eens zitten zeg!', een tikkeltje mopperen, je kent het denk ik wel.... wat leert je hond dan?
Eigenlijk leert hij dat jij een beetje onvoorspelbaar bent, hij wordt misschien wat onzekerder of hij raakt ook geïrriteerd en zijn motivatie om met jou samen te werken neemt af.
Als je dus denkt 'mijn hond doet niet wat ik wil', kijk dan eerst heel kritisch naar je eigen kwaliteiten als leraar. Dat bepaalt grotendeels hoe goed je hond iets kan leren.... ja, confronterend, ik weet het.
De gedragsketting
Een ander punt waar we vaak niet bij stilstaan, is dat een hond ook meerdere dingen aan elkaar kan koppelen, en als het ware een ketting van gedragingen kan aanleren. Hier maken we gebruik van bij oefeningen zoals apporteren (een ketting van zitten, naar een voorwerp lopen, deze oppakken, teruglopen met het voorwerp in de bek, en deze afgeven).
Een gedragsketting die ik heel vaak zie, is een hond die trekt aan de lijn, de eigenaar stopt, de hond komt terug bij de eigenaar, de eigenaar geeft een koekje. Voor jouw gevoel beloon je voor het niet trekken, volgens je hond voor het trekken en daarna terugkomen als je stil staat...
De rol van context in leren
'Maar thuis doet hij het wel!'. Komt dit je bekend voor? Context wil zeggen dat je hond een bepaalde gedraging (bijvoorbeeld liggen) wel thuis kan, maar vraag je het op een treinstation, dan kan hij het opeens niet.
Je hond is dus niet stout. Hij heeft het gedrag vastgeplakt aan een bepaalde context, waar je het hebt geoefend. In een andere omgeving (of met een andere trainer, of met een andere hond erbij... context is een heel breed begrip) kan hij het gewoon (nog) niet.
Discrimineren en generaliseren
Sommige honden zijn erg goed in discrimineren. Dat wil zeggen, ze kunnen bijvoorbeeld perfect omgaan met je eigen kat, maar worden helemaal gek bij het zien of ruiken van vreemde katten. Of je kunt je hond perfect vooruit sturen op een eigen veld met een gele pion, maar op een andere plek met een blauwe pion is hij helemaal de kluts kwijt.
Sommige honden zijn juist meesters in het generaliseren. Ze zijn aangevallen door een hond, en daarna zijn alle honden eng en worden weg-geblaft. Dit heeft dus ook heel veel invloed op hun leerproces.
Trainen met je hond?
Een hond kan alleen datgene doen wat jij hem aan gaat leren, of datgene wat er al genetisch in zit. Als je hond dus niet kan wandelen zonder te trekken, blijven, of hij doet dingen die jij liever niet ziet.... denk dan aan wat je nou precies bekrachtigt of corrigeert, zie je het gedrag veranderen, hoe is je timing, in welke context ben je aan het trainen, is er sprake van een ketting...
Dus, niet meer denken dat je hond koppig, eigenwijs of dom is. Kijk kritisch naar je eigen kwaliteiten als leraar!
Meer weten over dit onderwerp of heb je wat hulp nodig?
Sluit je gezellig aan bij onze online LOCA Club.
Dé plek om alles te leren over honden, om onbeperkt persoonlijke begeleiding te krijgen bij problemen/vragen/opvoeding van je hond, wandel/trainingsmaatjes te ontmoeten en nog véél meer!
Klik hier voor onze super aanbieding; normaal 24,95 p/m maar hier slechts 9,95 p/m en maandelijks opzegbaar.
Heb je hulp nodig?
Wil je je hond beter leren begrijpen, hulp bij het opvoeden van je puppy, of met training van je puber of herplaatser.
Loop je tegen een bepaald probleem aan bij je hond? Of wil je leren hoe je samen met je hond veel meer plezier kunt hebben?
Wij hebben bij LOCA een ruime keuze in online hondencursussen. Bekijk ons cursusaanbod hier.
Deze blog delen?
We hebben deze blog geschreven om zoveel mogelijk kennis met hondenbezitters te delen. We willen ervoor zorgen dat zoveel mogelijk honden de best mogelijke band met hun baas krijgen. Onze missie is het vergroten van het hondenwelzijn door het delen van kennis en om hondenbezitters met elkaar in contact te laten komen.
Wij vinden het daarom helemaal geweldig als je deze blog deelt via onderstaande buttons.
Kopiëren en plakken van deze blog of gedeeltes ervan mag niet zonder toestemming.
